Ngày 19/3/2021, theo đề nghị của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 21/2021/NĐ-CP quy định thi hành Bộ luật Dân sự về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ, có hiệu lực từ ngày 15/05/2021.

Trải qua gần 15 năm thi hành, Nghị định số 163/2006/NĐ-CP ngày 29/12/2006 của Chính phủ (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 11/2012/NĐ-CP ngày 22/02/2012) quy định chi tiết thi hành một số điều của Bộ luật dân sự  năm 2005 về giao dịch bảo đảm đã góp phần tích cực trong tạo lập, hoàn thiện hành lang pháp lý về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ, làm tăng cơ hội tiếp cận của người dân trong tham gia quan hệ nghĩa vụ, trong tìm kiếm các nguồn vốn và thúc đẩy sự phát triển của các quan hệ kinh tế – xã hội liên quan. Tuy nhiên, trong bối cảnh Bộ luật dân sự năm 2015 và hệ thống pháp luật liên quan có nhiều chính sách, quy định mới điều chỉnh quan hệ dân sự; sự phát triển và hội nhập quốc tế ngày càng mạnh mẽ, nhanh chóng của kinh tế – xã hội đặt ra yêu cầu khách quan là cần sửa đổi Nghị định này để bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất, tính khả thi, tăng cường hiệu lực, hiệu quả thi hành, đáp ứng kịp thời yêu cầu phát triển, hội nhập.

Thực tiễn vận động của nền kinh tế – xã hội những năm gần đây cho thấy, quan hệ bảo đảm thực hiện nghĩa vụ ở nước ta ngày càng đa dạng về đối tượng, loại, phạm vi, đòi hỏi pháp luật về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ cần được hoàn thiện theo hướng bao quát hơn, đáp ứng tốt nhiệm vụ điều chỉnh các quan hệ pháp luật liên quan. Ví dụ như yêu cầu về phát triển nông nghiệp hàng hóa công nghệ cao, tài sản hình thành từ công nghệ cao, quyền sở hữu, quyền sử dụng, quyền khác phát sinh từ kết quả nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, đối tượng sở hữu trí tuệ; việc đưa tài sản vào giao dịch của người nước ngoài có quyền tài sản ở Việt Nam…

Nghị định số 21/2021/NĐ-CP được ban hành nhằm góp phần đảm bảo quy định liên quan của Bộ luật dân sự 2015 được thi hành minh bạch, thuận lợi hơn cho người dân và doanh nghiệp trong tiếp cận vốn để phục vụ sản xuất, kinh doanh, sinh hoạt và tiêu dùng; tạo điều kiện thuận lợi, khai thác tối đa giá trị kinh tế của tài sản; giảm thiểu rủi ro pháp lý, chi phí cho người dân, doanh nghiệp.

Nghị định gồm 05 Chương, 62 Điều với các nội dung liên quan đến tài sản bảo đảm, xác lập, thực hiện biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ và xử lý tài sản bảo đảm. Trong đó, Nghị định tập trung hướng dẫn thi hành một số quy định của Bộ luật Dân sự về:
(i) Áp dụng pháp luật và thỏa thuận về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ;
(ii) Bảo đảm thực hiện nghĩa vụ bằng nhiều biện pháp bảo đảm, bằng nhiều tài sản;
(iii) Quyền truy đòi của bên nhận bảo đảm đối với tài sản bảo đảm;
(iv) Xác định và mô tả tài sản dùng để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ, quyền nghĩa vụ của các bên trong trường hợp tài sản bảo đảm được đầu tư hoặc tài sản bảo đảm có biến động;
(v) Hiệu lực của hợp đồng bảo đảm, hiệu lực đối kháng của biện pháp bảo đảm đối với người thứ ba;
(vi) Việc nhận thế chấp của cá nhân, tổ chức kinh tế không phải là tổ chức tín dụng đối với quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất của hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất và giải quyết trường hợp tài sản là đối tượng của giao dịch dân sự vô hiệu được dùng để thế chấp;
(vii) Bảo lưu quyền sở hữu, cầm giữ tài sản;
(viii) Thông báo xử lý tài sản bảo đảm, giao tài sản bảo đảm, xử lý tài sản cầm cố, thế chấp và một số tài sản bảo đảm đặc thù;
(ix) Nhận lại tài sản bảo đảm, chuyển quyền sở hữu tài sản bảo đảm.

Nghị định cũng chấm dứt hiệu lực của các văn bản: Nghị định số 163/2006/NĐ-CP ngày 29 tháng 12 năm 2006 của Chính phủ về giao dịch bảo đảm, Nghị định số 11/2012/NĐ-CP ngày 22 tháng 02 năm 2012 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 163/2006/NĐ-CP ngày 29 tháng 12 năm 2006 của Chính phủ về giao dịch bảo đảm. Riêng các hợp đồng bảo đảm, biện pháp bảo đảm được xác lập, thực hiện trước ngày Nghị định này có hiệu lực thì vẫn áp dụng Nghị định số 163/2006/NĐ-CP ngày 29 tháng 12 năm 2006 của Chính phủ về giao dịch bảo đảm, Nghị định số 11/2012/NĐ-CP ngày 22 tháng 02 năm 2012 của Chính phủ về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 163/2006/NĐ-CP ngày 29 tháng 12 năm 2006 của Chính phủ về giao dịch bảo đảm để thực hiện.

Trong thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan, tổ chức liên quan và các địa phương để tổ chức triển khai thi hành Nghị định 21/2021/NĐ-CP; sớm đưa các quy định mới về bảo đảm thực hiện nghĩa vụ dân sự đi vào cuộc sống./.