1. Chỉ số NLCT cấp tỉnh (PCI) của tỉnh Hà Tĩnh

            Chỉ số NLCT cấp tỉnh là kết quả kết hợp nghiên cứu giữa Dự án nâng cao NLCT Việt Nam (VNCI) và Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI). Bằng nhận xét của DN, PCI đánh giá và xếp hạng các tỉnh dựa trên thái độ và việc thực thi chính sách của chính quyền tỉnh đối với khu vực kinh tế tư nhân. Chỉ số này đề cập này đến hai khía cạnh. Khía cạnh đầu tiên là chất lượng điều hành của chính quyền cấp tỉnh. PCI không bao gồm những yếu tố liên quan đến nội bộ DN như chất lượng quản trị, chuỗi giá trị DN...vì điều này hoàn toàn nằm ngoài tầm kiểm soát của chính quyền địa phương. Khía cạnh thứ hai là việc loại trừ ảnh hưởng của điều kiện truyền thống như cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực, khoảng cách từ nơi sản xuất tới thị trường tiêu thụ sản phẩm...vì chúng cũng không thuộc tầm kiểm soát của chính quyền địa phương. PCI chỉ tính với những điều kiện mà chính quyền địa phương có thể khắc phục trong tương lai gần.

1.1 Thực trạng NLCT của Hà Tĩnh giai đoạn 2010-2018

Hà Tĩnh là một tỉnh ở dải đất miền Trung, nằm trong vùng Bắc Trung bộ, giao thông đường bộ, đường sắt, đường thủy đều thuận lợi, với quốc lộ 1A và đường sắt Bắc Nam chạy xuyên qua tỉnh. Tỉnh có cửa khẩu Cầu Treo thuận tiện cho việc giao lưu với các nước Lào, Thái Lan. Tuy vậy, những năm qua, nhìn tổng thể điểm số về NLCT cấp tỉnh của Hà Tĩnh chưa cao, chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của tỉnh, nhiều tiêu chí còn thấp chưa đáp ứng được yêu cầu. Điều này thể hiện thông qua bảng chỉ số PCI của Hà Tĩnh giai đoạn 2010-2018.

Bảng 1: Chỉ số PCI của Hà Tĩnh giai đoạn 2010-2018

            Nguồn: Tổng hợp của tác giả từ Báo cáo Chỉ số NLCT cấp tỉnh của Việt Nam các năm của VCCI

Qua bảng 1, có thể thấy sự biến động chỉ số PCI của Hà Tĩnh khá lớn. Năm 2011, do thu hút một lượng lớn vốn đầu tư từ nước ngoài nên chỉ số PCI tăng mạnh, xếp thứ hạng 7/63 tỉnh thành, nhưng trong 4 năm tiếp theo, từ 2011-2015, PCI của Hà Tĩnh thường nằm ở nhóm các tỉnh có vị trí thấp. Từ năm 2016 đến nay đã dần ổn định và tăng liên tiếp 22 bậc (năm 2015: xếp thứ 45, 2018: xếp thứ 23). Nhìn chung PCI Hà Tĩnh trong giai đoạn vừa qua được xếp vào tốp trung bình cả nước và tốp cuối 12 tỉnh trong vùng duyên hải Trung Bộ.

Tính từ năm 2015 đến năm 2018, Hà Tĩnh đã bứt phá mạnh khi tăng đến 22 bậc và tăng 10 bậc so với năm 2017. Nguyên nhân chính của gia tăng này là do Hà Tĩnh đã rất quyết liệt trong chủ trương đẩy mạnh cải cách hành chính, tăng cường công tác hỗ trợ phát triển doanh nghiệp và xúc tiến đầu tư, tạo thuận lợi nhất giúp các nhà đầu tư. Các chỉ số như gia nhập thị trường, đào tạo lao động có thứ hạng cao so với các tỉnh khác đã ghi nhận nỗ lực của chính quyền các cấp tỉnh Hà Tĩnh trong cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh của tỉnh. Sự ra đời của Trung tâm Hành chính công, Trung tâm Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp và Xúc tiến đầu tư bước đầu được cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận. Bên cạnh đó, một số nhóm giải pháp cải cải thiện môi trường kinh doanh đã mang lại kết quả. Nhất là nhóm giải pháp cải cách hành chính lĩnh vực khởi sự doanh nghiệp, đăng ký đầu tư, thuế, hải quan; các giải pháp về đào tạo lao động; hỗ trợ doanh nghiệp; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin; thiết lập cơ chế đối thoại, trao đổi thông tin giữa chính quyền và doanh nghiệp.

Mặc dù PCI đã có những chuyển biến tích cực, nhưng nhìn chung đánh giá của các DN dân doanh về những cải thiện trong môi trường đầu tư và kinh doanh ở Hà Tĩnh vẫn chưa thực sự tốt. Để làm rõ về vấn đề này, tác giả tập trung phân tích về các chỉ số thành phần của PCI

Biểu đồ 2. Điểm các chỉ số cấu thành PCI Hà Tĩnh giai đoạn 2015-2018

Nhìn chung, phần lớn các chỉ số thành phần PCI Hà Tĩnh trong giai đoạn 2015-2018 có xu hướng tăng, tuy nhiên sự cải thiện các chỉ số thành phần PCI của Hà Tĩnh chưa thật sự đồng đều. Năm 2015, các chỉ số thành phần dưới 7 điểm còn nhiều (9/10 chỉ số), chỉ có 1 chỉ số là chi phí gia nhập thị trường đạt điểm cao (8.61). Năm 2018, đã có sự gia tăng một số chỉ số nhưng nhiều chỉ số lại giảm điểm so với năm 2017. Bức tranh tổng thể về môi trường kinh doanh vẫn còn nhiều điểm đáng ngại. Trong đó, chi phí không chính thức tăng chứ chưa phải cải thiện triệt để; Chất lượng nguồn nhân lực và các dịch vụ hỗ trợ DN chưa cao. Vẫn có nhiều chỉ số đạt điểm thấp, như chỉ số tính năng động của cơ quan (4,73), hỗ trợ của DN (4,59). Các chỉ số này điểm số mặc dù thấp nhưng đứng thứ hạng khá trong các tỉnh do mặt bằng chung các tỉnh điểm số không cao. Đối với các chỉ số thành phần khác, năm 2017, năm 2018 cũng có sự cải thiện về điểm số. Tuy nhiên do các tỉnh, thành phố trong cả nước cũng có có sự cải thiện nên thứ hạng chưa cao. Đây cũng là một thực tế về sự cạnh tranh thứ hạng của các các địa phương trong cả nước trong cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao chỉ số PCI

2. Một số giải pháp nâng cao chỉ số PCI của Hà Tĩnh trong những năm tiếp theo

Để khắc phục các hạn chế cũng như khai thác những lợi thế của tỉnh về môi trường đầu tư, môi trường kinh doanh, thể hiện sự năng động của địa phương nhằm đạt được mục tiêu nâng cao NLCT cấp tỉnh, phấn đấu chỉ số xếp hạng PCI của tỉnh trong nhóm cao của cả nước, và nằm trong top đầu của khu vực miền Trung, Hà Tĩnh cần tiếp tục rà soát 10 chỉ số và các chỉ tiêu còn thấp để đánh giá khách quan toàn diện; tập trung cải thiện, khắc phục những chỉ số thành phần còn hạn chế, yếu kém, chưa được đánh giá cao từ cộng đồng DN; duy trì và thực hiện các giải pháp thúc đẩy DN, phát huy các chỉ số về gia nhập thị trường cho các DN; tăng cường thiết chế pháp lý, hệ thống cơ quan tư pháp để giải quyết những tranh chấp liên quan đến DN; Đẩy mạnh công tác cải cách hành chính và xác định đây là nhiệm vụ trọng tâm trong cải thiện chỉ số PCI. Cần khắc phục chồng chéo trong công tác thanh tra, kiểm tra; công khai minh bạch, hướng dẫn và thường xuyên cập nhật các quyết định, chính sách, quy hoạch, kế hoạch, TTHC để công dân, DN được tiếp cận, được chia sẻ thông tin, tiếp tục xây dựng kế hoạch triển khai chỉ số NLCT cấp sở, ban, ngành, địa phương để qua đó có cơ sở phân tích, đánh giá các chỉ số PCI cũng như đưa ra những giải pháp cụ thể, thiết thực để cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao chỉ số NLCT cấp tỉnh của tỉnh Hà Tĩnh.

Về phía DN,  các hiệp hội, hội DN tỉnh cần tích cực phối hợp với các cơ quan nhà nước, tích cực kiến nghị, phản ánh những cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân gây khó khăn khi thực hiện thủ tục hành chính, làm ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, đồng thời luôn nâng cao trách nhiệm trong việc triển khai và tuyên truyền, hướng dẫn cho hội viên khi tham gia đánh giá chỉ số PCI của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam phải nắm rõ nội dung, phân công người có trách nhiệm, hiểu biết để trả lời đầy đủ, chính xác, kịp thời, khách quan và trung thực.

3. Kết luận

Chỉ số PCI đã nêu bật tầm quan trọng của điều hành kinh tế trong việc thu hút đầu tư, tạo việc làm và hỗ trợ tăng cường kinh tế, nó thể hiện xu hướng tiếp tục cải thiện điều hành kinh tế ở nhiều tỉnh Việt Nam. Trong thời quan qua, mặc dù chỉ số PCI của Hà Tĩnh có cải thiện nhưng nhiều vấn đề vẫn có mức độ cải thiện chưa cao. Để tiếp tục hỗ trợ cho doanh nghiệp, khắc phục những khó khăn, phát huy các thế mạnh của địa phương, Hà Tĩnh cần tiếp tục quyết liệt, mạnh mẽ hơn bằng các giải pháp cụ thể, đúng địa chỉ.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

Nguyễn Thị Thu Hà (2009), Nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay, NXB Thông tấn, Hà Nội.

Phan Nhật Thanh (2010), Nghiên cứu nâng cao chỉ số năng lực cạnh cấp tỉnh (PCI) của tỉnh Hải Dương, Luận văn tiến sỹ.

Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Báo cáo chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của Việt Nam các năm.

Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh (2017), Báo cáo kết quả chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2017 của tỉnh Hà Tĩnh