- Mở đầu
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng rõ nét và áp lực chuyển dịch mô hình tăng trưởng toàn cầu, “tăng trưởng xanh” đã trở thành định hướng chiến lược quan trọng của Việt Nam. Tăng trưởng xanh là mục tiêu chung của toàn xã hội. Việc thực hiện thành công tăng trưởng xanh sẽ góp phần bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng cuộc sống. Từ những chính sách vĩ mô đến các dự án năng lượng tái tạo, Việt Nam đang nỗ lực chuyển đổi hướng đi phát triển theo hướng ít phát thải, hiệu quả tài nguyên và bền vững hơn.Tuy nhiên để có thể đạt được mô hình này một cách hiệu quả thì chúng ta sẽ gặp không ít khó khăn thách thức cần vượt qua.
Theo Nghị định số 83/2015/NĐ-CP ngày 23/6/2015 của Chính phủ: “Tăng trưởng xanh là quá trình tăng trưởng kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, ứng phó với biến đổi khí hậu, đảm bảo sự phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống.”
Chiến lược Quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 định nghĩa tăng trưởng xanh là “sự tăng trưởng kinh tế gắn với bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, ứng phó với biến đổi khí hậu và đảm bảo phát triển bền vững
- Thực trạng về tăng trưởng xanh của Việt Nam trong những năm gần đây
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã đẩy mạnh định hướng tăng trưởng xanh như một trụ cột quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội. Chính phủ ban hành nhiều chiến lược và chương trình quốc gia nhằm giảm phát thải, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và thúc đẩy kinh tế carbon thấp. Đặc biệt, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030 và cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 đã thể hiện quyết tâm chuyển đổi của Việt Nam trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp.
Bên cạnh đó, sự tăng trưởng mạnh của năng lượng tái tạo, nhất là điện mặt trời và điện gió. Trong giai đoạn 2019–2023, công suất năng lượng mặt trời và gió tăng nhanh, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia có tốc độ phát triển năng lượng sạch nhanh nhất khu vực. Nhiều địa phương đã tận dụng tiềm năng tự nhiên để thu hút đầu tư vào các dự án điện sinh khối, điện rác, và mô hình kinh tế tuần hoàn bắt đầu xuất hiện trong doanh nghiệp.
Tuy nhiên, quá trình tăng trưởng xanh vẫn đối mặt nhiều thách thức. Cơ sở hạ tầng truyền tải điện chưa theo kịp tốc độ phát triển các dự án tái tạo, gây quá tải cục bộ. Khuôn khổ pháp lý cho thị trường carbon, tài chính xanh và các cơ chế khuyến khích đầu tư còn đang hoàn thiện. Bên cạnh đó, ngành năng lượng vẫn phụ thuộc lớn vào nhiên liệu hóa thạch, đặc biệt là than, khiến quá trình chuyển dịch diễn ra chưa đồng đều.
3. Một số giải pháp thúc đẩy tăng trưởng xanh ở Việt Nam trong thời gian tới
Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững và hướng tới nền kinh tế carbon thấp, Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều nhóm giải pháp chiến lược. Trong đó, bốn nhóm giải pháp quan trọng sau đây được xem là chìa khóa thúc đẩy tăng trưởng xanh trong giai đoạn tới.
Thứ nhất, hoàn thiện thể chế và khung pháp lý cho tăng trưởng xanh.
Nhà nước cần xây dựng hệ thống chính sách minh bạch, ổn định và nhất quán, bao gồm luật hóa các yêu cầu về giảm phát thải, sử dụng tài nguyên hiệu quả và phát triển thị trường carbon. Các cơ chế khuyến khích như thuế carbon, ưu đãi cho doanh nghiệp áp dụng công nghệ sạch, hay tiêu chuẩn xanh trong đấu thầu và đầu tư công sẽ tạo động lực mạnh mẽ để doanh nghiệp và địa phương chuyển đổi mô hình phát triển.
Thứ hai, thúc đẩy chuyển dịch năng lượng và phát triển hạ tầng xanh.
Việc đẩy mạnh năng lượng tái tạo phải đi đôi với nâng cấp lưới điện, tăng cường lưu trữ năng lượng và ứng dụng công nghệ số trong quản lý hệ thống điện. Đồng thời, cần từng bước giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch thông qua loại bỏ dần các nhà máy nhiệt điện than cũ, hỗ trợ nghiên cứu hydrogen xanh, tăng cường sử dụng phương tiện giao thông điện và phát triển đô thị xanh, đô thị thông minh.
Thứ ba, huy động tài chính xanh và nâng cao vai trò khu vực tư nhân.
Nhà nước cần phát triển các công cụ tài chính như trái phiếu xanh, quỹ đầu tư khí hậu, tín dụng ưu đãi cho dự án tiết kiệm năng lượng, đồng thời hoàn thiện cơ chế để thu hút nguồn vốn quốc tế thông qua các chương trình đa phương hay các quỹ khí hậu toàn cầu. Khu vực tư nhân được khuyến khích tham gia sâu hơn vào dự án năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn và đổi mới sáng tạo xanh.
Thứ tư, nâng cao nhận thức và phát triển nguồn nhân lực xanh.
Trên thực tế, muốn xây dựng thành công mô hình tăng trưởng xanh thì yếu tố con người là cực kỳ quan trọng. Trong đại công nghệ số ngày nay vẫn rất cần đưa giáo dục môi trường, kỹ năng số và kiến thức về kinh tế xanh vào hệ thống đào tạo nhân lực ở nhiều cấp độ. Doanh nghiệp cần được hỗ trợ cập nhật tiêu chuẩn môi trường, chuyển đổi công nghệ và thực hiện báo cáo phát triển bền vững. Song song, truyền thông cộng đồng cần được đẩy mạnh để hình thành lối sống xanh và tiêu dùng bền vững.
Tăng trưởng xanh đang ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và các vấn đề môi trường ngày càng cấp bách. Chính vì vậy việc hiểu và thực hiện các mục tiêu về tăng trưởng xanh trong giai đoạn ngày nay là cực kỳ cần thiết không chỉ ở Việt Nam mà còn là bài toán đặt ra cho tất cả các quốc gia trên thế giới.
Tài liệu tham khảo
- https://vovgiaothong.vn/newsaudio/thuc-day-tang-truong-xanh-kinh-nghiem-nao-cho-viet-nam-d44387.html
- https://media.chinhphu.vn/cu-the-hoa-tang-truong-xanh-bang-nhung-giai-phap-chuyen-doi-xanh-102230427162602398.htm
- https://media.chinhphu.vn/tang-truong-xanh-la-xu-huong-tat-yeu-de-phat-trien-ben-vung-102230427150645299.htm
- https://baochinhphu.vn/tang-truong-xanh-tien-de-de-phat-trien-ben-vung-102230424172244899.htm