Tại Thông tư 24/2024/TT‑BTC (ban hành ngày 17/4/2024 bởi Bộ Tài chính) hướng dẫn Chế độ kế toán hành chính, sự nghiệp (gọi tắt là Kế toán HCSN) chính thức thay thế các Thông tư trước đây. Thông tư này có hiệu lực từ ngày 01/01/2025 và áp dụng cho năm tài chính 2025 trở đi. Có thể nói đây là một bước thay đổi đáng kể đối với công tác kế toán của các đơn vị HCSN nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý mới, công khai minh bạch, và hiện đại hóa hơn.
- Đối tượng áp dụng
- Theo Điều 2 của Thông tư 24/2024/TT-BTC, các đối tượng áp dụng: Cơ quan nhà nước; đơn vị sự nghiệp công lập (trừ các đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư được áp dụng chế độ kế toán doanh nghiệp) Tổ chức, cơ quan, đơn vị khác sử dụng ngân sách nhà nước.
- Đối với các đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên và chi đầu tư nếu đáp ứng điều kiện thì áp dụng chế độ kế toán doanh nghiệp. Việc xác định đúng “đối tượng áp dụng” là bước đầu rất quan trọng để đơn vị biết mình phải thực hiện theo chế độ kế toán mới hay không.
- Những điểm mới nổi bật
3.1 Hệ thống tài khoản kế toán
- Thông tư 24 quy định hệ thống tài khoản kế toán rõ ràng hơn: tài khoản trong bảng (loại 1 đến loại 9) hạch toán kép; tài khoản ngoài bảng (loại 0) dùng để phản ánh các nghiệp vụ đặc thù như kinh phí phải quyết toán.
- Đơn vị có thể bổ sung các tài khoản chi tiết phù hợp với yêu cầu quản lý của mình, nhưng nếu bổ sung ngang cấp với tài khoản đã có thì cần thực hiện theo Luật Kế toán để tránh bỏ sót hoặc trùng lặp thông tin.
3.2 Chứng từ kế toán
- Theo khoản 1 Điều 4 Thông tư 24: đơn vị kế toán được tự thiết kế mẫu chứng từ kế toán phù hợp với nghiệp vụ tài chính phát sinh, trừ trường hợp mẫu biểu đã được các văn bản pháp luật quy định.
- Điều này cho thấy sự linh hoạt hơn trong việc thiết kế chứng từ phù hợp với hoạt động thực tế của đơn vị.
3.3 Sổ kế toán
- Thông tư 24 quy định rõ về việc mở, ghi, khoá sổ kế toán và bảo quản, lưu trữ sổ kế toán. Ví dụ: “Mỗi đơn vị chỉ sử dụng một hệ thống sổ kế toán cho một kỳ kế toán năm” (sổ tổng hợp + sổ chi tiết).
- Trường hợp có nhận kinh phí từ Ngân sách Nhà nước, viện trợ, vay nợ nước ngoài theo dự án… thì đơn vị phải mở sổ chi tiết theo niên độ, mục lục NSNN để phục vụ báo cáo quyết toán.
3.4 Báo cáo tài chính và báo cáo quyết toán
- Thông tư 24 yêu cầu báo cáo tài chính của đơn vị kế toán phải được lập căn cứ vào số liệu đã khóa sổ kế toán; số liệu trình bày trên báo cáo phải phù hợp và thống nhất với số liệu ghi sổ.
- Việc chuyển đổi số dư từ hệ thống tài khoản cũ sang hệ thống tài khoản mới cũng được quy định rõ để đảm bảo continuity (liên tục) của dữ liệu kế toán.
- Tác động và lưu ý khi thực hiện
4.1 Tác động
- Việc thay đổi chế độ kế toán đồng nghĩa nhiều đơn vị sẽ phải cập nhật lại hệ thống kế toán, sổ sách, chứng từ, và có thể phần mềm kế toán phải nâng cấp hoặc thay đổi để đáp ứng yêu cầu mới.
- Số liệu kế toán, báo cáo tài chính sẽ minh bạch hơn, phù hợp hơn với môi trường kế toán hiện đại và quản lý tài chính công.
- Kế toán, thủ trưởng đơn vị, kế toán trưởng phải chịu trách nhiệm lớn hơn với số liệu kế toán, báo cáo – nếu không thực hiện đúng có thể bị hệ quả pháp lý, nghiệp vụ.
4.2 Những lưu ý thực tiễn
- Đơn vị cần rà soát và xác định đúng áp dụng Thông tư 24 hay vẫn đang theo chế độ cũ .
- Cần lập kế hoạch chuyển đổi số dư từ tài khoản cũ sang tài khoản mới (theo hướng dẫn trong Phụ lục VI của Thông tư)
- Đảm bảo nhân sự kế toán, bộ phận liên quan được đào tạo, cập nhật kiến thức về chế độ mới
- Đơn vị sử dụng phần mềm kế toán cần kiểm tra xem phần mềm có đáp ứng yêu cầu mới hay cần nâng cấp/cấu hình lại.
- Lưu trữ chứng từ, sổ sách theo đúng quy định , đảm bảo bảo quản, chống mất mát, hư hỏng, tẩy xóa trái phép.
Kết luận
Việc áp dụng chế độ kế toán hành chính, sự nghiệp mới từ 01/01/2025 là bước tiến quan trọng nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán, báo cáo tài chính trong khu vực công – hành chính, sự nghiệp. Các đơn vị cần chủ động rà soát, thích ứng và tổ chức thực hiện nghiêm túc để tránh vướng mắc khi áp dụng.